- ABD’li Jasper Johns (1930) ressam, heykeltraş ve baskı sanatçısıdır. Rauschenberg’in iyi arkadaşı olan sanatçı hem Neo Dadacılar hem de Pop Art’çılar ile anılır. Soyut Dışavurumculuk’un zengin imkanlarından, özellikle de fırçayı kullanış tarzından yararlanmayı da hiç bırakmamıştır. Gündelik nesneler kullanarak yapılan ilk resmin ona ait olduğu söylenir. Bayrak serisi, hedef tahtaları, haritalar gözde konuları olmuştur. Zihnin halihazırda bildiği objeleri kullanmak istediğini belirtmiştir. Malzeme olarak kullandığı gazete ile bayrak, harf, hedef tahtası ve rakamlar yaparak kitle iletişim araçlarının sembollerine saldırmayı sürdürmüştür. İlerleyen yıllarda, 1960’larda, ürettiği eserleri daha pervasız olmaya ve buluntu objeleri (cetvel, fırça vs.) daha fazla barındırmaya, şablon baskı ve vücut baskısı ihtiva etmeye başladı. Balmumu ve alçı sıkça kullandığı malzemeler oldu.
Jasper Johns, Beyaz Bayrak, 1955.
Sanatçı sadece 1950’lerde değil, 2000’lerde de bayrak serisini yapmaya devam etmiştir.
Beyaz Bayrak, serinin en büyüğü (199x307cm) ve ilk monochrome olanıdır. Bu seri Johns’un erken dönemini en iyi temsil eden işidir.
Kullandığı sıcak balmumu sayesinde her fırça darbesini görünür kılmış; yüzey girintili çıkıntılı olmuş; renk şeffaftan opak’a değişiklik göstermiştir. Tablo, üç ayrı tuvalden oluşmaktadır: yıldızların yer aldığı, yıldızların yanındaki yedi şeritli bölüm ve altta uzun şeritli olan. Astar olarak doğal balmumunu sürmüş, yıldızların çevresi ve şeritler için kağıt ve kumaş parçalarını eritilmiş balmumuna batırıp tuvalde yerlerine yerleştirerek kolajını tamamlamış, üç paneli birleştirdikten sonra en üste tekrar balmumu sürmüş, bu defa balmumunun içine renk katmıştır.
Bu eser, 1998 yılında Metropolitan Müzesi tarafından 20 milyon dolara satın alınana kadar sanatçının koleksiyonunda kalmıştır.
Fotoğraf:www.jasper-johns.org
Jasper Johns, Gri Numaralar, 1958.
Aynı sıklıkla yerleştirilmiş rakamlar elde edebilmek için kullanılan ızgara planın sol üst köşesi hariç tüm kutuları doludur.
Fotoğraf:www.jasper-johns.org
- ABD’li Allan Kaprow (1927-2006), ressam, asamblaj sanatçısı, eğitmen, sanat teorisyeni, Performans Sanatı kavramının oluşumunda öncü, Happening’in gelişmesine ve teorisine katkıda bulunmuş bir sanatçıdır.
- Rauschenberg gibi Allan Kaprow da John Cage’den çok etkilenmişti. Aynı zamanda Soyut Dışavurumcuların da hayranıydı. Neo Dadacı sanatçıların çoğu gibi Kaprow da eserlerinde sanat ile hayatı bağdaştırmanın yeni yollarını aradı. Action Painting yapan sanatçıların sanatı tuvalin dışına çıkarma, hayata yayma hedeflerini benimsedi.
- 1958’de Kaprow “Jackson Pollock’un Mirası” başlıklı makaleyi yayınladı. Bu makalede Kaprow boya, sandalye, yiyecek, neon ışıkları, duman, su, eski çoraplar, bir köpek, filmler gibi nesnelerden yapılan, kalıcı olmayan bir sanat talep etti. Bu metinde Kaprow Happening (Etkinlik/Oluşum) terimini ilk defa kullandı.
- Kaprow’un yapıtları sanat ve yaşamı kaynaştırmaya çalışır. Happening’ler aracılığıyla yaşam, sanat, sanatçı ve seyirci ayrımı bulanık hale gelir. Happening sanatçının beden hareketleriyle, kaydedilen seslerle, yazılı ve sözlü metinlerle ve hatta kokularla denemeler yapmasını mümkün kılar.
Fotoğraf: www.culturela.org
- Kaprow’un Happening’leri, ilk olarak kısa senaryolu etkinlikler şeklinde başlamıştır. Kaprow için bir Happening, bir oyun, bir macera ya da bir dizi etkinlikti. Kaprow Happening’lerin ortaya çıkıveren olaylar olduğunu söylüyordu. Happening’lerde belli bir yapıyı izleyen başlangıç, gelişme ve son olmadığı gibi, sanatçı ve izleyici arasında bir ayrım ya da hiyerarşi de yoktu. Sanat yapıtını belirleyen seyircinin tepkisiydi ve bu da her Happening’i tekrarlanamayan eşsiz bir deneyime dönüştürüyordu. Happening’ler sanatçı ve izleyiciler arasındaki duvarı yıkıyordu, katılımcı ve etkileşimliydi. Böylece izleyiciler yapıtları sadece “okumuyorlar”, aynı zamanda onunla etkileşime geçerek sanatın bir parçası haline geliyorlardı. İzleyiciyi sanata dahil etmek Neo Dadacı hedeflerden biriydi. İzleyicileri buz küpleriyle dolu bir odaya alıp, onların buzlara dokunarak, erimelerini sağlayıp, döngüyü tamamlamaları Kaprow’un bir etkinliği idi.
- Kaprow’un sayıları 200’ü aşan Happening’leri zaman içinde değişime uğramıştır. En sonunda Kaprow çalışmalarını “Etkinlikler” diye adlandırdığı, gündelik hayatla uyum içindeki normal insan etkinliğinin araştırılmasına adanmış, bir ya da birkaç oyuncu için yazılmış parçalara çevirmiştir.
- 1961 ve 1962 yıllarında Kaprow izleyicileri yaratıcı tepkiler verme yönünde harekete geçiren teknikler geliştirdi. Kaprow Happening’lerini tek kullanımlık ögelerle yaptı ve çok nadir olarak kaydetti. Sanatı, alınıp satılan bir mal olmaktan çıkartmak, deneyimlenen bir şeye dönüştürmek de Neo Dadacı bir hedefti. Bu da onları tek seferlik Etkinlikler/Oluşumlar yaptı ama bazı yapıtları daha sonraları yeniden gerçekleştirildi.
- Happening türünün gelişmekte olduğu 1961’de Kaprow bunları geleneksel olmayan tiyatro eserleri diye de adlandırıyordu. Kaprow Happening’lerin tavan aralarında, depolarda, bodrum katlarında sergilenmesinin seyirci ve oyun arasındaki engeli yıkarak yeni bir tiyatro kavramı geliştirdiğini belirtiyor, sanatın geleneksel sergilenme mekanlarını kullanmayarak da bir Karşı Sanat sergiliyordu.
- Kaprow ayrıca sanat-olmayan-sanat kavramıyla da bilinmektedir.
- Red Grooms, Jim Dine, Robert Whitman, David Tudor ve Yves Klein o dönemin Happening sanatçılarından bazılarıdır.
- Happening sanatçısı olan ve adı Pop Art ile de anılan Claes Oldenburg gibi çok sayıda ünlü sanatçı Kaprow’u kendilerini etkileyen kaynaklardan birisi olarak anar. Allan Karpow sırasıyla Fluxus, Performans Sanatı ve Yerleştirme Sanatı’nı (Enstalasyon) etkilemiştir.
- Karpow’un Happening’leri Fluxus’u; geç 60’larda ve 70’lerde Performans Sanatını; Çağdaş Sanat’a çok büyük etkisi olan çoklu ortam (multimedia) ve günlük hayatın sanatını önemli ölçüde yönlendirmiştir.
Allan Kaprow Yard 2 adlı sanatçının vefatından sonra, 2009 yılında gerçekleştirilen bir Happening.
Fotoğraf:animalnewyork.com
Leave A Reply